Chiny odpuszczają USA w eksporcie REE – Europa dalej płaci za opóźnienia

Tło kryzysu: Chiny używają REE jako broni handlowej

Chiny kontrolują 90-95% globalnej produkcji REE (neodym, dyspros, terb) i 90% magnesów NdFeB – najmocniejszych stałych magnesów na świecie, niezbędnych w silnikach EV, turbinach wiatrowych, systemach obronnych (F-35, Leopard) i AGD. W kwietniu 2025 Pekin wprowadził Announcement No. 18 – licencje eksportowe na siedem kluczowych REE i NdFeB – jako odwet za cła USA (47% na chińskie EV) i UE (dodatkowe taryfy na baterie i panele). W październiku No. 61 rozszerzył to na technologie i produkty z śladowymi ilościami REE.
Efekt globalny:

• Ceny neodymu: +10-20%
• Dysprosu: +20% (do 204 USD/kg)
• Opóźnienia dostaw: 20-45 dni na licencję
• Importy do UE: spadek o 90% r/r

Europa, importująca 98-99% NdFeB z Chin, nie miała zapasów. USA? Reagowały szybciej – Trump już w kampanii 2024 zapowiadał „odcięcie Chin od amerykańskiego rynku, jeśli nie pójdą na ugodę”.

Szczyt w Seulu: USA wymuszają pauzę – Chiny odpuszczają

30-31 października 2025: Trump i Xi spotykają się w Korei Południowej. Wynik?

• Roczna pauza w No. 61 – nowe restrykcje odroczone do listopada 2026
• Stabilizacja eksportu NdFeB do USA – bez dodatkowych kontroli
• Chiny kupują 24 mld USD soi i gazu z Alaski
• Blokada prekursorów fentanylu

Trump na X: „Najlepszy deal w historii. Chiny płacą, Ameryka kontroluje łańcuchy dostaw”.
Ceny neodymu spadły o 5-7% w 24h – do ~190 USD/kg.
Dlaczego Xi ustąpił?

• Presja ceł 47% na chińskie EV i tech
• Wzmocnienie Tajwanu (USA sprzedały 2 mld USD broni)
• Soja i energia – Chiny potrzebują stabilności przed zimą

To nie pierwsza wygrana Trumpa – w 2018-2019 faza 1 handlu też wymusiła zakupy. Teraz USA budują alternatywy: Lynas (Australia), MP Materials (Kalifornia), Hitachi (Japonia).

Europa? Działa jak hamulec, nie silnik

UE negocjuje od kwietnia – bez przełomu.

• Czerwiec 2025: Šefčovič-Wang – „alarmujące zakłócenia”. Wynik? Tylko fast-track dla VW i Renault
• Lipiec-sierpień: Licencje dla 4 chińskich producentów (Zhongke Sanhuan, Baotou Tianhe) – ale case-by-case
• Październik: PE rezolucja – „koercja!”. Zero efektu
• 26 października: Von der Leyen uruchamia RESourceEU – 50 mld EUR na recykling i kopalnie (Szwecja 2027+)

Dlaczego UE przegrywa?

Niemcy (40% PKB UE) eksportują 200 mld EUR do Chin – nie chcą eskalacji. Dlatego ACI (Anti-Coercion Instrument) leży w szufladzie.

Wpływ na Polskę: importerzy płacą za słabość UE

Polska importuje 98% NdFeB z Chin (kod celny 8505199089).

• DHIT Sp. z o.o. (dhit.pl): „Opóźnienia 45 dni, ceny +15-30% od grudnia”
• Xinxin Polska: Wstrzymane nowe zamówienia B2C
• VW Poznań, Stellantis Tychy: Przestoje linii EV
• PGE, Orlen: Opóźnienia farm wiatrowych offshore
• PGZ: Ryzyko dla napędów w Leopardach

Bez pauzy jak w USA – Q1 2026: +30-60% cen NdFeB.
Polscy eksperci (PAIH): „UE nie potrafi grać twardo. Trump pokazuje, jak się wygrywa”.

Co robią Chiny? Grają divide et impera

– USA: pauza + zakupy
– UE: licencje tylko dla „zaufanych” (np. VW via Baotou)
– Reszta świata: kolejka do MOFCOM

Chińska delegacja przyjeżdża do Brukseli 4-5 listopada – może „zielony korytarz” dla Siemensa i Airbus. Ale bez presji – zero efektu.

Reakcja na X: USA świętuje, UE milczy

- [post:21]: „Trump deal = ceny w dół. Europa? Żebra o licencje”
- [post:25]: „Ameryka bogaci się, UE bankrutuje na NdFeB”
Hashtagi: #TrumpDeals #ChinaREE #EuropeFail

Zalecenia dla polskich firm – nie czekaj na Brukselę

1. Zapasy: 3-6 miesięcy (N42/N52 – tańsze licencje)
2. Dywersyfikacja:
     - Japonia (Hitachi) – +50% ceny, ale stabilne
     - Kanada (Nunavut) – via CRMA
     - Recykling (BMW testuje bez REE)
3. Compliance: ISZTAR/TARIC, CE/RoHS
4. Wsparcie: Ministerstwo Rozwoju, PAIH – dotacje na bufory
5. Monitoruj: MOFCOM, szczyt UE-Chiny (15-16 listopada)

Zakończenie: Czas na polską strategię – z USA, nie z UE

30 października 2025 pokazał: Chiny odpuszczają silnym, nie słabym. USA zyskały czas na dywersyfikację. Europa? Dalej płaci za naiwność. Polska nie może czekać – buduj zapasy, szukaj alternatyw, lobbuj za bilateralnymi umowami z USA. Bo w grze o NdFeB liczy się siła, nie dialog.