Nowe ograniczenia eksportowe na magnesy neodymowe – co warto wiedzieć?

Czym są licencje eksportowe i dlaczego zostały wprowadzone?

• Cel regulacji: Chiny, produkujące około 90% globalnej podaży magnesów neodymowych, wprowadziły licencje eksportowe w odpowiedzi na napięcia handlowe, głównie z USA, które nałożyły cła na chińskie towary. Regulacje mają na celu:
  Kontrolę nad strategicznymi zasobami (pierwiastki ziem rzadkich są kluczowe dla technologii, w tym obronności, motoryzacji i elektroniki).
  Ochronę bezpieczeństwa narodowego poprzez ograniczenie wykorzystania chińskich materiałów w technologiach wojskowych innych krajów.
  Wzmocnienie pozycji Chin w globalnym łańcuchu dostaw.

• Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministerstwa Handlu Chin (MOFCOM) oraz nowe przepisy dotyczące eksportu pierwiastków ziem rzadkich, które weszły w życie w kwietniu 2025 roku.

• Zakres: Licencje obejmują magnesy NdFeB, a także produkty pochodne, takie jak rotory silników, komponenty do pojazdów elektrycznych czy urządzenia medyczne, jeśli zawierają określone pierwiastki ziem rzadkich.

Procedura uzyskania licencji eksportowej

• Wymagania formalne:
  Wniosek o licencję: Każdy eksporter musi złożyć wniosek do MOFCOM dla każdej przesyłki. Licencja jest specyficzna dla danego odbiorcy i produktu.
  Dokumentacja: Wniosek wymaga szczegółowych informacji, w tym:
  Oświadczenie o końcowym zastosowaniu (End-Use Statement), określające, do czego magnesy będą używane (np. cywilne, przemysłowe, medyczne).
  Specyfikacja techniczna magnesów (np. skład chemiczny, klasa, np. N42, N52).
  Dane odbiorcy, w tym kraj i sektor zastosowania.

• Czas rozpatrywania: Proces trwa od 20 do 45 dni roboczych, co powoduje opóźnienia w dostawach. W przypadku odrzucenia wniosku nie przysługuje odwołanie, ale można złożyć nowy wniosek z poprawioną dokumentacją.
  Kryteria przyznawania:
  Licencje są łatwiej przyznawane dla zastosowań cywilnych (np. silniki do pojazdów elektrycznych, głośniki, urządzenia medyczne).
  Eksport do zastosowań militarnych lub lotniczych (szczególnie do USA) jest często odrzucany z powodów bezpieczeństwa narodowego.
  Priorytet mają odbiorcy z krajów o dobrych relacjach handlowych z Chinami (np. Europa, Wietnam), choć wdrożenie różni się w zależności od portu.

• Koszty: Oficjalnie nie ma opłat za licencję, ale proces wymaga dodatkowego personelu i dokumentacji, co zwiększa koszty operacyjne eksporterów. Niektóre firmy, jak MainRich Magnets, oferują usługi wsparcia w uzyskaniu licencji, co może wiązać się z dodatkowymi opłatami.
  Zależność od Chin: Chiny kontrolują 90% produkcji magnesów neodymowych, co rodzi ryzyko przerw w dostawach, jak w przypadku sankcji z 2025 roku.

Kto już otrzymał licencje eksportowe?

• Na podstawie dostępnych danych, licencje eksportowe od maja 2025 roku otrzymały następujące firmy:
  
  Baotou Tianhe Magnetics: Licencja na dostawy dla Volkswagena (po interwencji w Pekinie). Skupia się na magnesach dla motoryzacji.
  Zhongke Sanhuan: Co najmniej jedna licencja, głównie dla odbiorców w Europie.
  Baotou INST Magnetic: Potwierdzona licencja, szczegóły odbiorców nieujawnione.
  Earth-Panda Advanced Magnetic Material: Licencja na eksport do Azji Południowo-Wschodniej.
  JL MAG Rare-Earth: Licencje na magnesy, rotory silników i komponenty dla odbiorców w USA, Europie i Azji. Jedna z największych firm, która otrzymała pozwolenia na szeroką gamę produktów.
  Innuovo Technology: Otrzymała ograniczoną liczbę licencji, ale szczegóły dotyczące odbiorców są niejasne.
  Inni beneficjenci: Niektóre mniejsze firmy otrzymały licencje na pojedyncze przesyłki, ale dane są ograniczone, ponieważ MOFCOM nie publikuje pełnej listy.

• Uwagi:
  Licencje są przyznawane na konkretne przesyłki, co oznacza, że nawet firmy z historią eksportu muszą ubiegać się o nowe pozwolenia dla każdego zamówienia.
  Odbiorcy z Europy (np. Niemcy, Polska) i Wietnamu mają większe szanse na uzyskanie licencji niż firmy z USA, które napotykają trudności z powodu ograniczeń politycznych.

Wpływ na ceny i rynek

• Wzrost cen:
  Tlenek dysprozu: Cena w Szanghaju wzrosła do 204 USD/kg w maju 2025 roku z powodu ograniczeń eksportowych i mniejszej dostępności surowców.
  Magnesy NdFeB: Ceny wzrosły o 10-20% w zależności od klasy (np. N38 droższe niż N52) i specyfikacji (magnesy z większą zawartością Dy/Tb są droższe z powodu ograniczeń).
  Koszty pośrednie: Opóźnienia w dostawach i dodatkowe procedury celne zwiększają koszty logistyki, co przekłada się na wyższe ceny komponentów w motoryzacji, elektronice i energetyce.

• Zatory w dostawach: Ograniczenia eksportowe spowodowały chwilowe wstrzymanie dostaw w niektórych portach, co zmusiło firmy do zwiększania zapasów lub szukania alternatywnych dostawców.

• Regionalne skutki: W Polsce i UE, gdzie import magnesów z Chin jest powszechny (kod celny 8505199089), firmy muszą uwzględniać wyższe koszty oraz zgodność z normami CE i RoHS, co dodatkowo podnosi ceny produktów końcowych, np. silników elektrycznych czy urządzeń medycznych.

Wyjątki i obejścia

• Magnesy bez ciężkich pierwiastków: Magnesy NdFeB bez dodatku Dy, Tb czy innych ciężkich pierwiastków ziem rzadkich mogą nie wymagać licencji, ale często podlegają dodatkowym kontrolom celnym, co powoduje opóźnienia.

• Alternatywne źródła:
  
  Firmy spoza Chin, np. MP Materials (USA) czy Lynas (Australia), zwiększają produkcję, ale ich udział w rynku wynosi mniej niż 10%.
  Indie uruchomiły Narodową Misję Krytycznych Minerałów, aby rozwijać własne zdolności produkcyjne.

• Dostosowanie specyfikacji: Niektóre firmy, jak MainRich Magnets, oferują magnesy z mniejszą zawartością ograniczonych pierwiastków, co ułatwia uzyskanie licencji lub pozwala na eksport bez pozwolenia.

Praktyczne kroki dla importerów

• Planowanie z wyprzedzeniem: Zaleca się składanie wniosków o licencję z 45-dniowym wyprzedzeniem, aby uniknąć opóźnień.

• Diversyfikacja dostawców: Rozważ import z innych krajów, takich jak Japonia (Hitachi Metals) czy USA, choć są one droższe.

• Współpraca z pośrednikami: Firmy takie jak MainRich Magnets czy inne chińskie podmioty oferują wsparcie w uzyskaniu licencji, co może przyspieszyć proces.

• Zapasy strategiczne: Budowanie zapasów magnesów o standardowych specyfikacjach (np. N42 bez Dy/Tb) pozwala uniknąć przerw w produkcji.

• Monitorowanie regulacji: Śledzenie zmian w chińskich przepisach eksportowych, ponieważ MOFCOM może wprowadzać dodatkowe ograniczenia lub łagodzić wymagania w zależności od sytuacji geopolitycznej.

Perspektywy na przyszłość

• Krótkoterminowe: Ograniczenia eksportowe prawdopodobnie utrzymają się do końca 2025 roku, powodując dalsze wzrosty cen i opóźnienia w dostawach.

• Długoterminowe: Kraje takie jak USA, Japonia, Australia i Indie inwestują w rozwój własnych zdolności produkcyjnych, ale pełne uniezależnienie się od Chin zajmie 5-10 lat. Innowacje, takie jak magnesy bez neodymu (np. prace koreańskich naukowców), mogą w przyszłości zmienić rynek.

• Geopolityka: Licencje eksportowe są narzędziem w rękach Chin do wywierania presji na Zachód, co może prowadzić do dalszych napięć handlowych.

Podsumowanie

Licencje eksportowe na magnesy neodymowe to nowe wyzwanie dla globalnego łańcucha dostaw. Proces uzyskania licencji jest czasochłonny (20-45 dni), wymaga szczegółowej dokumentacji i zwiększa koszty. Firmy takie jak JL MAG Rare-Earth czy Baotou Tianhe Magnetics otrzymały już pozwolenia, ale priorytet mają odbiorcy z Europy i Azji Południowo-Wschodniej. Ceny magnesów wzrosły o 10-20%, a tlenek dysprozu osiągnął 204 USD/kg, co wpływa na koszty w motoryzacji, elektronice i innych sektorach. Importerzy muszą planować z wyprzedzeniem, budować zapasy i rozważać alternatywne źródła, aby zminimalizować zakłócenia.